Beleving - Brussen

Hoe zorg je ervoor dat ook de broer of zus (de ‘brus’) de nodige erkenning en aandacht krijgt?

Voel jij je als ouder soms schuldig omdat je niet veel tijd meer over hebt voor je andere kind(eren)? Knaagt dit aan je? Heb je het gevoel dat het kind met een handicap al jouw tijd en energie vraagt? Voelt het alsof je gezin helemaal draait rond het kind met de handicap? Voel je je hier schuldig over? Dat is volkomen normaal. Maar weet dat je het als ouder vaak beter doet dan je denkt. Hoeveel tijd en energie je dit ook kost.

‘Ik ben zo moe schatje, kijk maar wat tv. Ik wou met je naar het park gaan, maar de therapie voor je zus is wat uitgelopen. Ik kan niet met je gaan zwemmen meisje, je broer moet die dag naar het ziekenhuis’  Klinken deze uitspraken je bekend? Ze zijn echt wel ok. Soms is het nu eenmaal zo en niet anders en dan kun je maar best vertellen wat er aan de hand is. Maar wees mild voor jezelf. Vertel ook aan de brus dat je het hier moeilijk mee hebt en erken de brus in zijn/haar specifieke rol. Probeer af en toe op zoek te gaan naar (kleine) momenten om de brus àlle aandacht te geven, doe eens een activiteit alleen met de brus. Druk je waardering uit met een kleine attentie, een cadeautje.

Brussen van een kind met een handicap zien in de eerste plaats hun broer of zus en dan pas de handicap. Zij hebben net dezelfde zorgen en vragen als andere broers en zussen. Maar een brus stelt zich vaak nog extra vragen en maakt zich ook wel zorgen:

• Over hun broer of zus met een handicap: waarom heeft mijn broer/zus een handicap? Zal de handicap verdwijnen als hij/zij ouder wordt? Wie zijn al die hulpverleners en wat doen ze met mijn broers/zus? Hoe kan ik hem/haar helpen? Zou hij/zij niet beter in een instelling wonen? Of juist niet? Houdt hij/zij wel van mij? Waarom gedraagt hij/zij zich zo vreemd?  Ga ik het later wel aankunnen als mijn ouders er niet meer zijn?…
• Over de ouders: hoe kan ik met mijn ouders praten over mijn broer/zus? Waarom besteden ze al hun tijd aan mijn broer/zus met een handicap en kan ik nooit eens alleen zijn met hen? Kan ik mijn ouders helpen? …
• Over zichzelf: waarom ben ik wel eens jaloers? Waarom voel ik me vaak schuldig? Hoe kan het dat ik sterker en slimmer ben dan mijn jongere broer/zus? Kan ik ook die handicap krijgen?
• Over hun vrienden: zal ik niet uitgelachen of gepest worden als ik vertel over mijn broer/zus? Hoe vertel ik mijn vrienden dat mijn broer/zus een handicap heeft? Willen zij nog wel bij mij thuis komen spelen?…
• Over de samenleving: waarom staren mensen steeds naar mijn broer/zus? Wat moet ik doen wanneer mijn broer/zus zich opvallend gedraagt als er andere mensen bij zijn?
• Over de toekomst: zal ik later voor mijn broer/zus moeten zorgen? Ga ik dat wel aankunnen?…  

De handicap van een broer of zus is altijd aanwezig in het leven van een brus, al dan niet op de voorgrond. Brussen hebben nood aan erkenning en begrip. Daarom is het belangrijk dat je oog en aandacht hebt voor hun vragen en probeert om er een antwoord op te geven. Brussen voelen toch dat er iets aan de hand is. Praat er dus maar best over.

Soms is het nodig om hiervoor een hulpverlener, een leerkracht, … als ‘vertrouwenspersoon’ in te schakelen. Want niet alle problemen zullen brussen graag met hun ouders bespreken. Brussen proberen ook vaak hun ouders te ‘sparen’ en stellen dan geen vragen. Maar dat wil niet zeggen dat ze geen vragen hebben of zich geen zorgen maken. Veel is natuurlijk ook afhankelijk van het karakter, de persoonlijkheid, … van het kind. De ene praat vlot, de andere kropt veel op,… Maar probeer als ouder een sfeer te creëren die ‘uitnodigend’ is zodat je kinderen voelen dat zij vragen mogen stellen, bezorgdheden kunnen delen,…

Een namiddag met mama of papa op stap, zonder broer of zus met een handicap, kan zowel de ouders als de brussen veel deugd doen. Brussen kunnen en mogen dan onbezorgd zelf kind zijn, zonder rekening te moeten houden met hun broer of zus met een handicap. Het is goed wanneer je de brus af en toe deze ‘exclusieve aandacht’ kan geven. Het kan de batterijen opladen om er samen terug tegen aan te gaan…

Maar ook ouders hebben vaak de neiging om de brussen te ‘sparen’. Zij willen hen zo weinig mogelijk ‘belasten’ met de zorg voor hun broer of zus met een handicap en hen de kans geven hun eigen leven te leiden, hun eigen persoonlijkheid te ontwikkelen. Maar brussen, zeker ook jonge brussen, drukken vaak de wens uit dat ze dingen willen doen met hun broer of zus met een handicap: samen spelen, de broer of zus iets leren, mee verzorgen… Betrek hen dan ook bij de zorg voor het kind met een handicap. Informeer hen zo goed mogelijk over wat er allemaal aan de hand is. Als het enigszins kan, kan je je andere kinderen de nodige vaardigheden aanleren om op een goede manier met hun broer/zus met een handicap om te gaan.

De Koning BoudewijnStichting gaf onlangs een interessante publicatie over de zorg voor brussen uit:

Een betere ondersteuning van kinderen en jongeren met een beperking

Nog meer tips:

Kinderneurologie.eu: aandacht en tijd voor brussen

Brussenboek: tips voor praten met brussen

Participatie autisme: Hulpmiddelen om autisme aan broer of zus uit te leggen